Kolejnym  dość  „mocnym” argumentem dla Trynitarian jakiego używają, aby potwierdzić Boskość Chrystusa jest werset z listu do Rzymian 9:5.

Przekłady Biblii – Rzymian 9:5
                                                                                                                        

                 

                           Podobnie jak BT oddaje też Bw, Romaniuk i Kowalski.

                                 

                                                     

Mniej więcej tak samo oddano go w niektórych przekładach angielskich, takich jak: Revised Standard Version (RS), The New English Bible, 1970 (NE), Good News Bible — Today’s English Version, 1976. (TEV), The New American Bible, wyd. Saint Joseph, 1970. (NAB), (Moffat).

Tekst grecki i jego tłumaczenia

 Pod spodem w zamieszczonych faksymilach dwóch najstarszych manuskryptów greckich (A, B) z tym fragmentem możesz na własne oczy zobaczyć, gdzie po słowach (to kata sarka =według ciała) skryba postawił kropkę, na którą wskazuje strzałka. Analogicznie  kropkę w tym miejscu mają (C) Kodeks Efraimski, V w. ne i  (L) Kodeks Leningradzki B19, XI w. ne. 

(A) Kodeks Aleksandryjski, V w. ne

(B) Kodeks Watykański Nr.1209, IV w. ne

                             

 Katolicki Grecki Przekład NT             

            

Kingdom Interlinear Translation (wyd. ŚJ)   

                           

                               Westcott and Hort                                           

                                         

Który wariant tłumaczenia jest prawidłowy i zgodny z kontekstem, a może dopuszczalne są oba?

Oczywiście, w oryginalnych pierwotnych manuskryptach nie było znaków przestankowych. Zatem nie można też z całą stanowczością stwierdzić na pewno, czy zdanie to musi mieć akurat taką konstrukcję jak proponują tutaj ww. przekłady. Niemniej jak wcześniej przedstawiono w fotokopiach duże kodeksy uncjalne A, B, C i L, taki znak w postaci kropki czyniący pauzę w tym wersecie jednak zawierają. Jest to bardzo pomocna wskazówka dla ustalenia poprawnego tłumaczenia.

Przekłady katolickie sugerują, że po słowach „według ciała” nie ma oddzielenia tylko dalsze wynikanie, czego ma niby dowodzić, iż Jezus jest tym „Bogiem ponad wszystkim” w końcówce tego wersetu. Z gramatycznego punktu widzenia jest poprawnie, gdy następuje po słowach „według ciała” kropka. Ale nie tylko to, bo też cała Biblia uwypukla, że tylko Jehowa Bóg jest godzien wysławiania w modlitwie i jest „nad wszystkim”, zresztą również kontekst całego 9 r. Rzymian i całej tej księgi znakomicie to potwierdza.

Wyjaśnienie Towarzystwa Strażnica pochodzące z leksykonu „Prowadzenie rozmów na podstawie Pism”

*** rs s. 379 ak. 6 Trójca ***

Czy w tym wersecie powiedziano, że Chrystus jest „nad wszystkim” i dlatego jest Bogiem, czy też wspomniano w nim o dwóch różnych bytach — o Chrystusie oraz o Bogu, który jest „nad wszystkim”? Które tłumaczenie Rzymian 9:5 jest zgodne z Rzymian 15:5, 6, gdzie najpierw odróżnia się Boga od Chrystusa Jezusa, a potem usilnie zachęca się czytelnika do ?wychwalania Boga i Ojca naszego Pana, Jezusa Chrystusa’? (Zob. też 2 Kor. 1:3 i Efez. 1:3).

*** rs s. 380 Trójca ***

Warto zwrócić uwagę, o czym dalej jest mowa w 9 rozdziale Listu do Rzymian. Wersety 6-13 wskazują, że urzeczywistnienie zamierzenia Bożego nie zależy od dziedzictwa według ciała, lecz od woli Boga. Dla podkreślenia faktu, że Bóg jest „nad wszystkim”, w wersetach 14-18 wspomniano o skierowanym do faraona orędziu Bożym zapisanym w Wyjścia 9:16. Ponadto w wersetach 19-24 zilustrowano zwierzchnictwo Boga przez przyrównanie do garncarza i wyrabianych przez niego naczyń glinianych. Jakże stosowna jest zatem wypowiedź w wersecie 5 (NŚ): „Bóg, który jest nad wszystkim, niech będzie błogosławiony na wieki. Amen”!

*** rs s. 380 ak. 1 Trójca ***

W komentarzu do Rzymian 9:5 w przekładzie KUL-u czytamy: „Po wyrażeniu [„według ciała”] wielu egzegetów, zwłaszcza bardziej radykalnych, proponuje umieścić kropkę. Cały w. 5 składałby się wówczas z dwu zdań niezależnych, w których terminy ‚Chrystus’ i ‚Bóg’ nie miałyby ze sobą nic wspólnego, przy czym zdanie drugie stanowiłoby formułę doksologiczną” (Pallottinum, Poznań 1978, t. 6, cz. 1, s. 201).

Co do ostatniego cytatu to fakt że nie jest to cały cytat z książki i różni egzegeci tłumaczą inaczej ten werset ,ale zacytowany  fragment wskazuje, iż jednak są też tacy jak powyżej.

Również  Przekład Nowego Świata w wersji angielskiej z przypisami na str. 1581 cytuje Winer’a i jego „A Grammar of the Idiom of the New Testament”,  (Gramatyka i Idiomy Nowego Testamentu), seventh ed., Andover, 1897, p. 551, G. gdzie zauważa, że:

„Kiedy podmiot stanowi główny temat zwłaszcza gdy jest przeciwstawny innemu podmiotowi orzeczenie może i musi być umiejscowione za nim, jeżeli słowa odnoszą się do Boga jest to całkiem poprawne jak w Psalmie 68:19 w LXX Septuagincie. I tak samo w Rz 9:5 jeżeli słowa (hon epi panton teos eulogetes- Nad wszystkim Bóg błogosławiony) są zastosowane do Boga tak takie umiejscowienie tych słów jest całkiem stosowne.”

Zatem mamy hon hoi pateres (do których należą praojcowie) kai ex hon on christos to kata sarka (i z których wywodzi się Chrystus według ciała) [i tu powinna byc kropka] ho on epi panton teos (Bóg który jest nad wszystkim) eulogetos eis tous aionas amen (niech będzie błogosławiony na wieki amen).

Chodzi o to miejsce po kata sarka=według ciała gdzie powinna byc kropka lub znaki czyniące przerwę w zdaniu kropka, przecinek, myślnik, średnik, pauza po prostu dzieląca logicznie zdanie na dwie niezależne części. Natomiast gdy jest przecinek wówczas mylnie można przypisać zwrot „Bóg ponad wszystkim” Jezusowi. I na tym polega tutaj cały problem. 

Przekład Nowego Świata zastosował tutaj interpolację w postaci słów „niech będzie” , w angielskiej wersji z przypisami jest to ujęte w nawiasie kwadratowym jako [be], zatem nic nikt nie zamierza tutaj czegoś próbować ukryć czy jakieś machlojki tekstem greckim uskuteczniać. Skoro za oryginałem gr. można te słowa odnieść tylko do Boga prawdziwego (nie Jezusa) już po pauzie, oddzielającej logicznie zdanie na dwie części, więc stosownie do tego w PNŚ po parafrazie zdecydowano się na dodanie „niech będzie” by czytelnik się nie pogubił i nieopatrznie niewłaściwie pojął sens tegoż wersetu.

Przypis do Rzymian 9:5 w  Przekładzie Nowego Świata wydanie do studium (2019) podaje:

„Chwała Bogu, który jest ponad wszystko, na wieki wieków: to zdanie odnosi się do Jehowy Boga; jest wezwaniem, by chwalić Go za to, co zrobił dla swojego ludu, w tym również za to, o czym wspomniano wcześniej w tym fragmencie. Jednak niektóre tłumaczenia oddają ten werset w sposób, który identyfikowałby Chrystusa jako Wszechmogącego Boga. Na przykład 'Chrystus, który jest Bogiem ponad wszystkim’. Pod względem gramatycznym takie przedstawienie jest możliwe, ale należy wziąć pod uwagę kontekst. Poprzedni fragment opisuje miłosne zasoby Boga dla Jego ludu. Zastanów się również, co następuje w Rz 9: 6-13. Te wersety pokazują, że realizacja Boskiego celu zależy nie od dziedzictwa według ciała, ale od woli Bożej. Wersety 14-18 odnoszą się do przesłania Boga do faraona, zapisanego w Wj 9:16, aby podkreślić, że Bóg jest ponad wszystkim. W wersetach 19-24 wyższość Boga jest dalej zilustrowana przez analogię do garncarza i glinianych naczyń, które robi. Biorąc pod uwagę kontekst, byłoby zatem naturalne, aby Paweł odnosił się do 'Boga, który jest ponad wszystkim’. Warto również zauważyć, że Paweł w swoich pismach najczęściej przypisuje takie wyrażenia uwielbienia nie Chrystusowi Jezusowi, ale Bogu. (Rz 11: 34-36; 16:27; Ga 1: 4, 5; Flp 4:20; 1Tm 1:17) Paweł wyraźnie rozróżnia Jezusa od Jehowy Boga, tak jak w Rz 15: 5, 6, gdzie zachęca chrześcijańskich braci, aby 'wychwalać Boga i Ojca naszego Pana Jezusa Chrystusa’ (2 Ko 1: 3; Ef 1: 3). Główny tekst Rz 9: 5 jest również silnie poparty słowami Pawła z 1 Ko 15,27, 28 – Dalszą dyskusję na temat Rz 9: 5, patrz Kingdom Interlinear, App. 2D, 'Bóg, który jest ponad wszystkim’.

Amen: Termin ten jest często używany w natchnionych listach Chrześcijańskich Pism Greckich, gdy pisarz wyraził jakąś formę uwielbienia dla Boga (Rz 16:27; Ef 3:21; 1 Piotra 4:11; patrz przypis do badania nad Rz 1:25″.

Odsyłacze krańcowe

Pwt 10:15
Mt 1,17

Słowniki i opracowania

The New International Dictionary of New Testament Theology  przyznaje, że gdyby nawet tego rodzaju przekłady z greki były dokładne

„Chrystus nie zostałby całkowicie zrównany z Bogiem, lecz tylko opisany jako mający boską naturę, gdyż słowa theos [Bóg] nie poprzedza tutaj rodzajnik. Jednakże w pismach Pawła nie znajdujemy nigdzie więcej takiego przypisania majestatu. Znacznie bardziej prawdopodobne jest wyjaśnienie, iż zwrot ten jest doksologią [formą wychwalania], skierowaną do Boga”.

 The Authorship of the Four Gospel and Other Critical Essays, by Ezra Abbot, Boston, 1888,pp. 332-438. On pp.345, 346, and 432 gdzie pisze:

„Ale tutaj (ho on – Ten jest) jest oddzielone od (ho kristos- Chrystus) przez (to kata sarka – według ciała) które gdy się je czyta to musi nastąpić po nim pauza, która jest wydłużona z daniem specjalnego nacisku dla (kata sarka) przez (to) i sentencja poprzedzająca jest wtedy kompletna sama w sobie, gdyż Chrystus był Żydem według ciała. Z drugiej strony jak widzimy (str. 334) niezliczone błogosławieństwa które bezpośrednio wieńczą szczęśliwy adwent, Chrystusa sugeruje to naturalnie przypisanie modlitwy i dziękczynienia Bogu jako rządzącego wszystkim; także zwrot (amen) sugeruje tutaj doksologię (forma wychwalania) jako kończący tą część zdania. Zatem patrząc z każdego punktu widzenia doksologiczna konstrukcja tego zdania wydaje się oczywista i naturalna. Zasadność zastosowania pauzy po słowach (sarka) jest dalej wskazana i wynika z faktu że we wszystkich naszych najstarszych manuskryptach MSS jest to poświadczone A (kodeks aleksandryjski 5 w pne), B (kod. Watykański 4 w pne), C (kodeks efraimski 4 w pne. L (uncial manuskrypt 9 w pne Rzym) gdzie znajdujemy 26 odniesień które czynią przerwę po słowach (sarka) tak jak mają to zazwyczaj po słowach (aionas) lub (Amen).

 Zatem słowa z Rzymian 9:5 przypisują modlitwę i dziękczynienie Bogu. Pismo nie identyfikuje Jehowy Boga z Jezusem.

A Textual Commentary on the Greek New Testament, United Bible Societies, 1971, p.522, czyni podobne spostrzeżenie:

„Biorąc pod uwagę całość teologi św. Pawła w PŚ jest niemożliwe by Paweł użył słowa „Bóg błogosławiony na wieki do Jezusa. Nigdzie w swoich listach nie określa (Chrystusa) jak „teos” (Bóg lub bóg).”

Co ciekawe, że nawet Catholic Dictionary popiera swoim oświadczeniem poniżej zasadność tłumaczenia jakiego dokonał PNŚ, ale skoro gramatyka na to zezwala i nie jest to błędem, więc czemu by tak tego nie tłumaczyć?

„Nic nie stoi na przeszkodzie z punktu widzenia zasad gramatyki greckiej by oddać te słowa: 'Bóg który jest błogosławiony na wieki’.”

 Katolicki uczony John L. McKenzie  w opracowanym przez siebie Dictionary of the Bible(1965) zauważa, że:

„Zastosowanie w tym miejscu w Rzym 9:5 rzeczownika (teos) jest mniej pewne w stosunku do Chrystusa, co wynika z ograniczonego jego używania przez Pawła tylko w stosunku do Ojca (por. 1 Kor 8:6). Bardzo prawdopodobne jest, że słowa końcowe tego wersetu 'Bóg który jest ponad wszystkim’ stanowią Doksologię czyli formę wysławiania.”

 W Encyclopedia of Theology: A Concise Sacramentum Mundi autorstwa Karla Rahnera przeczytamy, że:

„Ale nie jest wcale pewne, że Paweł tutaj w Rzym 9:5 odnosi słowa 'Bóg błogosławiony na wieki’ do Chrystusa, gdyż słowa te mogą zawierać również doksologię.”

 W A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature  pod hasłem Bóg odnośnie Rzymian 9:5 możemy przeczytać:

„W Rzym 9:5 interpretacja zależna jest od interpunkcji. Jeżeli przerwa jest umieszczona przed [ho on] to doksologia odnosi się do Boga (zgodnie z EAbott, RALipsius, HHoltzmann,EGunther,FCBurkitt,Julicher,PFeine, AMBBrouwer). Jeżeli zaś przecinek użyto w tym samym miejscu, wówczas do Chrystusa (BWeiss, EBrose, ASchlatter, ThZahn, EKuhl, PAlthus, M.JLagrange, JSickenberger.”

 John Ziesler w Pauline Christianity (Revised edition 1990, Oxford University Press 'Oxford Bible Series’) komentuje:

„Jako żydowski monoteista Paweł nie chciał, żeby utożsamiano go z wiarą w wielobóstwo…Tylko to jedno miejsce w Rzym 9:5 ze wszystkich listów Pawła, może być niejasne i sugerować, że zrównano tutaj Chrystusa z Bogiem. Jednak zależy to od tego gdzie postawimy w zdaniu przecinek…ale bardziej prawdopodobne jest odczytanie tego fragmentu jako ..’Chrystus według ciała. Bóg który jest ponad wszystkim niech będzie błogosławiony’.”

Kolejny to pan Vincent Taylor (AV) który uważa, że 

„Chrystus nie jest tutaj zaadresowany do Boga. Stąd nowoczesne tłumaczenia tego wersetu, czynią wyraźną różnicę pomiędzy Bogiem a Chrystusem.”

Unitarianin Anthony Buzzard, w swojej książce „The Doctrine of the Trinity Christianity’s Self-Inflicted Wound” na str. 268 cytuje Erazma, słynnego katolickiego duchownego epoki renesansu, który tak się wyraził na temat Rzymian 9:5:

„Ci którzy uważają w tym tekście [Rzym. 9:5] jakoby Chrystus był utożsamiony z Bogiem, nie mają zrozumienia dla arian, i stylu w jakim pisał Apostoł [Paweł]. Podobny fragment występuje w liście 2 do Koryntian 11:31 'Bóg i Ojciec naszego Pana Jezusa, ten który jest błogosławiony na wieki’.„

The Expositor’s Greek Testament edycji W. R. Nichol na str.658, 659 można przeczytać:

„Jeśli pytamy się bez ogródek, czy Paweł, który jak wiemy miał swój tok myślenia wyrażony w jego listach, mógł wyrazić swoje poczucie wielkości Chrystusa nazywając go Bogiem błogosławionym na wieki, to wydaje się prawie niemożliwe, aby odpowiedzieć na to twierdząco. Takiego przekonania nie znajdujemy nigdzie w pismach Apostoła i chociaż istnieją pewne nieprawidłowości w gramatyce, i być może pewne trudności w widzeniu sensu w Doksologii, to mimo to zgadzam się z tymi, którzy stawiają dwukropek lub pauzę oddzielającą na (Sarka), w ten sposób kolejne słowa, które następują nie odnoszą się do Chrystusa, ale do Ojca.”

Znany teolog F.F.Bruce w swoim komentarzu listu do Rzymian w przekładzie Biblii Tyndale New Testament Commentaries, chociaż preferuje zastosowanie (Teos) w Rzym 9:5 do Chrystusa, to mimo to jednak zauważa, że:

„Z kolei z drugiej strony patrząc, zastosowanie tutaj niezależnej chrystologicznej formy doksologii [wysławiania] jest możliwe. Te słowa rzeczywiście mogą być tak potraktowane, więc decyzja jaką formę w tym momencie zastosować, która wynika z konstrukcji gramatycznej, jest delikatną równoważną kwestią, zarówno dla jednego wariantu jak i drugiego” 
– Revised edition 1985, p.176, 177.”

Przekłady PŚ które odnoszą  słowa „Bóg błogosławiony” do Boga miast do Jezusa i w kilku z nich znajdziemy taki sam szyk w zdaniu jak w PNŚ:

The New American Bible (NAB), 1970 ed. – „Blessed forever be God who is over all! Amen.”
The New American Bible (NAB), 1991 ed. – „God who is over all be blessed forever, Amen.”
The New English Bible (NEB) – „May God, supreme above all, be blessed forever!”
Revised English Bible (REB) – „May God, supreme above all, be blessed forever!”
The Revised Standard Version (RSV) – „God who is over all be blessed for ever. Amen.”
New Life Version (NLV) – „May God be honored and thanked forever.”
Today’s English Version (TEV) – „May God, who rules over all, be praised forever! Amen.”
The Bible Dr. James Moffatt – „Blessed for evermore be the God who is over all! Amen.”
Easy-to-Read Version (ETRV) – „May God, who rules over all things, be praised forever”(f.n.)
An American Translation (AT) – ” – God who is over all be blessed for ever!”

Proszę się uważnie przyjrzeć również zacytowanym pod spodem wypowiedziom ap. Pawła, w których użył on w oryginale greckim właśnie interesującego nas tutaj wyrażenia eulegetos=błogosławiony, cytaty z BT.

„Prawdę Bożą przemienili oni w kłamstwo i stworzeniu oddawali cześć, i służyli jemu, zamiast służyć Stwórcy, który jest błogosławiony na wieki. Amen. „ (Rym 1:25).

„Błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, Ojciec miłosierdzia i Bóg wszelkiej pociechy” (2 Kor 1:3).

„Niech będzie błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, On napełnił nas wszelkim błogosławieństwem duchowym na wyżynach niebieskich – w Chrystusie. „ (Ef 1:3).

„Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, Ten, który jest błogosławiony na wieki, wie, że nie kłamię.” (2 Kor 11:31).

„Do nich należą praojcowie, z nich również jest Chrystus według ciała, który jest ponad wszystkim, Bóg błogosławiony na wieki. Amen..” (Rzym 9:5).

Czy z wersetów przytoczonych powyżej wynika choćby w sposób nawet pośredni, że tym błogosławionym Bogiem jest Jezus Chrystus? Wcale nie wynika. Wszystkie wskazują raczej jednoznacznie na jego Boga i Ojca, który jako jedyny jest ponad wszystkim.

Nie miał wątpliwości co do tego Paweł, gdy w innym miejscu wyraźnie zaznaczył różnicę pomiędzy Bogiem i Ojcem a Panem Jezusem w liście 1 do Koryntian 8:5,6 – PNŚ.

Bo chociaż są tacy, których zwą 'bogami’, czy to w niebie, czy na ziemi, jako że jest wielu 'bogów’ i wielu 'panów’, dla nas wszakże jest jeden Bóg, Ojciec, z którego jest wszystko, a my dla niego; i jeden jest Pan, Jezus Chrystus, przez którego jest wszystko i my przez niego.

Zatem skoro Jezus ma nad sobą swego Boga i Ojca to jakże może nim osobiście być?

Dlatego PNŚ przy tłumaczeniu jakiegoś fragmentu Pisma Świętego bierze pod uwagą nie tylko jego sam bezpośredni kontekst, ale również inne podobne, czy wręcz zbieżne oświadczenia na ten sam temat, porozrzucane tu i tam po Biblii.
Gdyby oddać ten werset z Rzymian 9:5 tak jak proponują zwłaszcza katolickie tłumaczenia, wówczas byłby to naprawdę spory ewenement i niezła anomalia.
No na to wychodzi.

Moim zdaniem to załatwia sprawę „Bóstwa” Chrystusa na amen w listach pawłowych.